ΓΡΑΦΕΙ Ο
Γιώργος Σκαμπαρδώνης
Ξαναδιάβασα το βιβλίο “Φωτιά και τσεκούρι” του Ευάγγελου Αβέρωφ, ένα άλλο κείμενό του για την οικονομία, τυπωμένο το 1985, που προαναγγέλλει από τότε, με αριθμούς, τη σημερινή κατάρρευση (κανείς δεν τον άκουγε) και θυμήθηκα άλλες εκδόσεις στελεχών της ίδιας παράταξης κι άρχισα να μετρώ προσωπικότητες του χώρου που πια δεν υπάρχουν: Ράλλης, Κωνσταντίνος Τσάτσος, Αναστάσης Παπαληγούρας, Κωνσταντίνος Καραμανλής, Μάνος Χατζιδάκις, Γιώργος Σεφέρης (υπό την ευρεία έννοια), Παναγιώτης Κανελλόπουλος και πολλοί άλλοι.
Αλλά τότε υπήρχαν και σημαντικές εφημερίδες της συντηρητικής πλευράς, όπως η Καθημερινή της Βλάχου, η Βραδυνή, η Μεσημβρινή, η Απογευματινή - συγκροτήματα ολόκληρα που στήριζαν την ιδεολογία και την πρακτική του κόμματος, εκδόσεις, βιβλία, σοβαρό κρατικό ραδιόφωνο, καλλιτεχνική δραστηριότητα και παρέμβαση. Μετά από το 1990 έπαψαν σημαντικές μορφές να εντάσσονται και να υπηρετούν την αστική συντηρητική παράταξη, με τα γνωστά αποτελέσματα.
Κυριάρχησε ένα ιδεολόγημα πρακτικιστικής λαϊκοδεξιάς, που είχε χάσει σχεδόν εξ ολοκλήρου την μάχη των ιδεών από την Κεντροαριστερά - αλλά όλοι ξέρουμε πως εξουσία είναι όποιος ελέγχει το τι θεωρείται αλήθεια και το τι όχι, ποιος έχει τους καλύτερους διαμεσολαβητές για να νομιμοποιήσει το ιδεολόγημά του στον εκάστοτε λαό και στην συγκυρία. Η νεότερη ΝΔ δεν μπόρεσε και δεν θέλησε να το καταλάβει αυτό και απώλεσε ακόμα και την επιδέξια σχέση που είχε κάποτε με την Εκκλησία ως δύναμη έμμεση - ύστερα από το Βατοπέδι.
Μην ξεχνούμε ότι τότε, σε μεγάλο βαθμό, τη συνοχή της παράταξης ήλεγχαν άγρυπνα οι γερές εφημερίδες της, οι διανοούμενοί της που είχαν μεγάλη επιρροή, ακόμα και η Εκκλησία - όταν όλα αυτά χάθηκαν, εξέπεσε και η ρητορική, που κατέληξε να είναι σχεδόν πασοκική, με τον Κώστα Καραμανλή να μιλάει κι αυτός για συνοχή, αλληλεγγύη και λαϊκά συμφέροντα. Είχε απολεσθεί η μάχη στο ιδεολογικό-πνευματικό επίπεδο κι έγινε η κατάσταση ένα είδος κεντρώου τοματοπελτέ.
Δεν υπήρχε πια και δεν υπάρχει Δεξιά με διακριτή ιδεολογία και επιχειρήματα, με ένα ισχυρό, δικό της δημοσιογραφικό συγκρότημα, ένα δικό της κανάλι, έναν δικό της εκδοτικό οίκο, δικούς της διανοούμενους και στρατηγική επιρροής και ιδεολογικής διείσδυσης - παρά ένα μόρφωμα χωρίς ισχυρό λόγο, με παλιά εξουσιαστικά ρεφλέξ, και κράση πεθαμένου λικέρ. Δεν το βλέπουν; Δεν το καταλαβαίνουν;
Ο φιλελευθερισμός δεν υπηρετείται με την απλή δημιουργία κομμάτων - ούτε καμιά άλλη ιδεολογία. Το πιο σημαντικό είναι η πειθώ (αφού όλα παίζονται μέσ’ στο μυαλό των ανθρώπων), είναι η διαμεσολάβηση, είναι η πνευματική επένδυση, είναι ένα σύνολο πολιτικών και ηθικών αξιών που πρέπει να μεταγγιστούν στο κοινωνικό σώμα - άρα: χρειάζονται ειδικά κέντρα και άνθρωποι για να το κάνουνε αυτό ανελλιπώς.
Η εκλογή Σαμαρά έδειξε να ανανεώνει το κουρασμένο, σχεδόν πρόωρα γερασμένο σώμα της Νέας Δημοκρατίας. Αλλά, μέχρι τώρα, δεν είδε κανείς μας να γίνεται καμιά προσπάθεια επανα-ιδεολογικοποίησης του κόμματος, αλλαγής του πολιτικού του λόγου. Δεν είδαμε τη δημιουργία κανενός δημοσιογραφικού συγκροτήματος έμμεσης, ή άμεσης επιρροής, κανέναν εκδοτικό οίκο, καμιά προσπάθεια διείσδυσης στον πνευματικο-καλλιτεχνικό χώρο. Τίποτα.
Με παλιούς μηχανισμούς και πελατειακή νοοτροπία, ευκαιριακές κινήσεις και μετα-οθωμανικά ήθη δεν πρόκειται η συντηρητική παράταξη να δει άσπρη μέρα, ούτε, που είναι και το σημαντικότερο, να αναβιβάσει το γενικότερο πολιτικό παιχνίδι στο επίπεδο που είναι ήδη η ιδιωτική κοινωνία, η οποία καταφανώς προηγείται.
Γιώργος Σκαμπαρδώνης
Ξαναδιάβασα το βιβλίο “Φωτιά και τσεκούρι” του Ευάγγελου Αβέρωφ, ένα άλλο κείμενό του για την οικονομία, τυπωμένο το 1985, που προαναγγέλλει από τότε, με αριθμούς, τη σημερινή κατάρρευση (κανείς δεν τον άκουγε) και θυμήθηκα άλλες εκδόσεις στελεχών της ίδιας παράταξης κι άρχισα να μετρώ προσωπικότητες του χώρου που πια δεν υπάρχουν: Ράλλης, Κωνσταντίνος Τσάτσος, Αναστάσης Παπαληγούρας, Κωνσταντίνος Καραμανλής, Μάνος Χατζιδάκις, Γιώργος Σεφέρης (υπό την ευρεία έννοια), Παναγιώτης Κανελλόπουλος και πολλοί άλλοι.
Αλλά τότε υπήρχαν και σημαντικές εφημερίδες της συντηρητικής πλευράς, όπως η Καθημερινή της Βλάχου, η Βραδυνή, η Μεσημβρινή, η Απογευματινή - συγκροτήματα ολόκληρα που στήριζαν την ιδεολογία και την πρακτική του κόμματος, εκδόσεις, βιβλία, σοβαρό κρατικό ραδιόφωνο, καλλιτεχνική δραστηριότητα και παρέμβαση. Μετά από το 1990 έπαψαν σημαντικές μορφές να εντάσσονται και να υπηρετούν την αστική συντηρητική παράταξη, με τα γνωστά αποτελέσματα.
Κυριάρχησε ένα ιδεολόγημα πρακτικιστικής λαϊκοδεξιάς, που είχε χάσει σχεδόν εξ ολοκλήρου την μάχη των ιδεών από την Κεντροαριστερά - αλλά όλοι ξέρουμε πως εξουσία είναι όποιος ελέγχει το τι θεωρείται αλήθεια και το τι όχι, ποιος έχει τους καλύτερους διαμεσολαβητές για να νομιμοποιήσει το ιδεολόγημά του στον εκάστοτε λαό και στην συγκυρία. Η νεότερη ΝΔ δεν μπόρεσε και δεν θέλησε να το καταλάβει αυτό και απώλεσε ακόμα και την επιδέξια σχέση που είχε κάποτε με την Εκκλησία ως δύναμη έμμεση - ύστερα από το Βατοπέδι.
Μην ξεχνούμε ότι τότε, σε μεγάλο βαθμό, τη συνοχή της παράταξης ήλεγχαν άγρυπνα οι γερές εφημερίδες της, οι διανοούμενοί της που είχαν μεγάλη επιρροή, ακόμα και η Εκκλησία - όταν όλα αυτά χάθηκαν, εξέπεσε και η ρητορική, που κατέληξε να είναι σχεδόν πασοκική, με τον Κώστα Καραμανλή να μιλάει κι αυτός για συνοχή, αλληλεγγύη και λαϊκά συμφέροντα. Είχε απολεσθεί η μάχη στο ιδεολογικό-πνευματικό επίπεδο κι έγινε η κατάσταση ένα είδος κεντρώου τοματοπελτέ.
Δεν υπήρχε πια και δεν υπάρχει Δεξιά με διακριτή ιδεολογία και επιχειρήματα, με ένα ισχυρό, δικό της δημοσιογραφικό συγκρότημα, ένα δικό της κανάλι, έναν δικό της εκδοτικό οίκο, δικούς της διανοούμενους και στρατηγική επιρροής και ιδεολογικής διείσδυσης - παρά ένα μόρφωμα χωρίς ισχυρό λόγο, με παλιά εξουσιαστικά ρεφλέξ, και κράση πεθαμένου λικέρ. Δεν το βλέπουν; Δεν το καταλαβαίνουν;
Ο φιλελευθερισμός δεν υπηρετείται με την απλή δημιουργία κομμάτων - ούτε καμιά άλλη ιδεολογία. Το πιο σημαντικό είναι η πειθώ (αφού όλα παίζονται μέσ’ στο μυαλό των ανθρώπων), είναι η διαμεσολάβηση, είναι η πνευματική επένδυση, είναι ένα σύνολο πολιτικών και ηθικών αξιών που πρέπει να μεταγγιστούν στο κοινωνικό σώμα - άρα: χρειάζονται ειδικά κέντρα και άνθρωποι για να το κάνουνε αυτό ανελλιπώς.
Η εκλογή Σαμαρά έδειξε να ανανεώνει το κουρασμένο, σχεδόν πρόωρα γερασμένο σώμα της Νέας Δημοκρατίας. Αλλά, μέχρι τώρα, δεν είδε κανείς μας να γίνεται καμιά προσπάθεια επανα-ιδεολογικοποίησης του κόμματος, αλλαγής του πολιτικού του λόγου. Δεν είδαμε τη δημιουργία κανενός δημοσιογραφικού συγκροτήματος έμμεσης, ή άμεσης επιρροής, κανέναν εκδοτικό οίκο, καμιά προσπάθεια διείσδυσης στον πνευματικο-καλλιτεχνικό χώρο. Τίποτα.
Με παλιούς μηχανισμούς και πελατειακή νοοτροπία, ευκαιριακές κινήσεις και μετα-οθωμανικά ήθη δεν πρόκειται η συντηρητική παράταξη να δει άσπρη μέρα, ούτε, που είναι και το σημαντικότερο, να αναβιβάσει το γενικότερο πολιτικό παιχνίδι στο επίπεδο που είναι ήδη η ιδιωτική κοινωνία, η οποία καταφανώς προηγείται.
